ÖSYM, 3 Kasım 2013 tarihinde açık uçlu sorularla bir deneme sınavı gerçekleştirdi. Deneme sınavının gerekçesi ise testteki maddeleri (soruları) denemekten ziyade farklı bir uygulamanın (açık uçlu uygulamayı nasıl yaparız, nasıl puanlarız vb.) denenmesi gibi görünüyor.

ÖSYM deneme sınavını yayınladı ve bizlere de sınavı incelemek düştü. Lisansım Fizik Öğretmenliği olduğu için ilk iş olarak fizik maddelerini incelemeye koyuldum. Ayrıca çarşamba günü Ömer Kutlu hocamızla birlikte yapacağımız tartışmalar için de bir ön hazırlık oldu.

Deneme sınavında toplam altı adet fizik maddesi yer almış. İlk madde aşağıdaki gibi:Bir hız – zaman grafiği verilmiş ve madde iki bölümden oluşmakta. İlk bölümde öğrenciden hız – zaman grafiğinden bazı çıkarımlar yapılması bekleniyor. Fakat bu çıkarımı yapmak çok da üst düzey bir bilişsel süreç gerektirmiyor. ÖSYM’nin daha önceki uygulamalarında çoktan seçmeli olarak hazırladığı maddelerin seçeneklerini çıkarıp açık uçlu madde oluşturulmuş gibi bir izlenim oluşturdu bende. Bloom taksonomisi düşünüldüğünde anlamak düzeyinde bir zihinsel süreci ölçen bir madde gibi görünüyor. Maddenin ikinci kısmında ise öğrenciden grafik yardımıyla Ali’nin aldığı yolun hesaplanması isteniyor. Yine üst düzeyde bir bilişsel süreç gerektirmeyen bir madde. Bloom taksonomisi düşünüldüğünde ise uygulamak düzeyinde kalıyor. Daha da önemlisi bu madde açık uçlu değil de çoktan seçmeli olsa ne kaybederdik? sorusunu akıllara getiriyor.

Sıra ikinci maddemizde.

Bu maddede öğrencilerin enerji dönüşümünü ve özellikle kinetik enerji kavramını bilmesi gerekiyor. Elektrik enerjisinin kinetik enerjiye dönüşümüyle ilgili olarak yukarıdaki örneklerin bir kısmı derste ya da ders kitaplarında veriliyor. Dolayısıyla bu madde, yukarıdaki örnekleri derste ya da ders kitabında görüp ezberlemiş bir öğrenci için hatırlamak düzeyinde çalışırken, bilgiyi kendisi yapılandırarak çıkarımda bulunan bir öğrenci için anlamak düzeyinde çalışacaktır. Ayrıca bir önceki maddede olduğu gibi, bu madde de çoktan seçmeli olarak hazırlanarak sunulabilecek bir maddedir.

Üçüncü madde aşağıdadır.

Üç bölümden oluşan bu maddede verilen bilginin anlaşılırlığında sorun gördüm. Belki de benden kaynaklı bir anlama sorunu olmuştur, bilemiyorum. Fakat evin içinin ve dışının aynı sıcaklıkta olmasına rağmen dışarıda, rüzgardan kaynaklanan hava akımı daha belirginken her bir havlunun sıcaklığının zamanla değişimi ölçüldüğünde aşağıdaki grafik elde ediliyor cümlesi anlatım bakımından sade bir anlatımdan uzak gibi görünüyor. İkinci bir okuma gerekli olabiliyor ki bu istenilen bir durum değil.

Maddenin birinci bölümünde (a şıkkı) öğrencilerden grafiği okumaları ve anlamak düzeyinde bir bilişsel süreç sergilemeleri bekleniyor. Bu bölümdeki yanıtlarını ise ikinci bölümde (b şıkkı) nedenleriyle açıklamaları bekleniyor. Bu da benzer şekilde anlamak düzeyinde bir bilişsel süreci gerekli kılıyor. Üçüncü bölümde (c şıkkı) ise öğrenciden sıcaklık kavramının tanımı bekleniyor. Bazıları bu tanımı kitaptan ezberledikleri gibi yazarak hatırlamak düzeyinde bir bilişsel süreç ortaya koyarken, bazıları kendi cümleleriyle tanımı yaparak anlamak düzeyinde bir bilişsel süreç ortaya koyacaktır.

Dört, beş ve altıncı maddeler ise açık uçlu değil çoktan seçmeli olarak karşımza çıkıyor. Dördüncü maddede ivmenin birimi sorulurken, beş ve altıncı maddelerde alışık olduğumuz şekilde öğrencinin öğrendiklerinden yola çıkarak uygulamak düzeyinde bir bilişsel süreç sergilemesi isteniliyor.

Sonuç olarak, ÖSYM’nin açık uçlu maddeleri amacına uygun olarak kullanamadığını görüyoruz. Çoktan seçmeli olarak hazırlanabilecek maddelerin, yapay bir şekilde açık uçlu maddeye çevrildiği anlaşılmakta. Bu yöntemle yalnızca öğrencinin şans ile maddeyi doğru yanıtlamasının önüne geçilebilir. Oysa ki, açık uçlu maddelerle öğrencinin analiz etmek, değerlendirmek ve yaratmak gibi taksonominin daha üst kısımlarında yer alan bilişsel süreçlerine yönelik maddeler hazırlanabilirdi.

Lütfen konu hakkındaki görüşlerinizi, varsa hatalı bulduğunuz görüşlerimi, aşağıda yorum olarak belirtmekten çekinmeyiniz.

Saygılarımla.